Egzersiz Yaşlanan Beyinleri Nasıl Geliştirir?
- Erman Üsküdarlı
- 20 Nis
- 2 dakikada okunur
Yapılan araştırmalarda haftada iki kez dans dersleri alan hareketsiz ve yaşlı yetişkinlerin hafıza ve düşünme ile ilgili kritik beyin alanlarında iyileşme görüldü. Yaşlanan beyinler ve aerobik egzersizler üzerine yeni ve büyüleyici bir araştırmaya göre; egzersiz, yaşlandıkça beynimizin önemli kısımlarının iletişim kurma şeklini değiştirebilir, düşünme ve hatırlama yönlerini iyileştirebilir.
Yaşlı Afro-Amerikalılar üzerinde yapılan çalışmada, beynin hafıza merkezinin, düzenli egzersizden sonra hafıza işlevini keskinleştirerek karmaşık ve daha sağlıklı yeni yollarla etkileşime girdiğini bulundu. Bulgular yaşımız ne olursa olsun aktif kalmanın önemini vurguluyor.
Fiziksel aktivitenin beyin sağlığını koruduğunu ve iyileştirdiği fikri artık iyice yerleşmiş durumda. Hayvanlar ve insanlar üzerinde yapılan deneyler, egzersizin; hafıza oluşturma ve depolama için gerekli olan hipokampustaki nöronlarını artırdığını ve aynı zamanda düşünme becerilerini geliştirdiğini gösteriyor. Yaşlı insanlarda, düzenli fiziksel aktivite, yaşa bağlı hafıza kaybını önlemeye ve muhtemelen demans riskini azaltmaya yardımcı olabilecek olağan beyin hacmi kaybını yavaşlatmaya yardımcı oluyor. Egzersizin beynin uzak bölümleri arasında iletişim sağlayabileceğine dair ipuçları da var. 2016 yılında üniversitede koşu egzersizi yapan öğrenciler üzerinde yapılan bir araştırmada, öğrencilerin koşarken beynin farklı bölümlerinin aynı anda aydınlandığını, ancak hareketsiz öğrenciler arasında ise bu bölümlerin daha az ışık saçtığını buldular. Bu eşleştirilmiş beyin aktivitesinin, fiziksel bir bağlantıyı paylaşmamasına rağmen beynin bazı bölümlerinin birlikte çalışmasına ve düşünme becerilerini geliştirmesine izin veren bir iletişim biçimi olduğuna inanılıyor.
Koşucularda, dikkat, karar verme ve belleğin çalışması ile ilgili senkronize işlemler, koşmanın ve zindeliğin daha odaklanmış zihinlere katkıda bulunabileceğini gösteriyor. Geçmiş yıllarda egzersizin yaşlı beyinlerin iletişim sistemlerini değiştirip değiştirmeyeceği hakkında çok az şey biliniyordu.
Rutgers Üniversitesi’nde nörobilim profesörü olan Mark Gluck ve meslektaşlarının Neurobiology of Learning and Memory’nin Ocak ayında yayınlanan yeni yaşlı beyin ve zihinlerde neler olduğunu görmeye karar verdiler. Yapılan çalışmada yaşlıların özellikle medial temporal loblarını merak ettiler. Bu bölüm bilindiği gibi bu bölümde hipokampus yer alır ve bu bölüm hafıza merkezimizin çekirdeğidir.
Ne yazık ki, yaş ilerledikçe düşünme ve hafızada düşüşler meydana gelir. Ancak Dr. Gluck, egzersizin bu düşüşü değiştirebileceğini ile ilgili düşünceleri vardı. Çoğu 60’larına gelmiş olan gönüllüler, bilişsel testlerin yanı sıra sağlık ve zindeliklerini kontrol etmek için Dr. Gluck’un laboratuvarını ziyaret etti. Çoğu da beyin aktivitelerinin taranmasını kabul etti.
Gönüllüler iki gruba ayrıldı. Bir grup aktif olmayı seçerken diğerleri hareketsiz bir kontrol grubu olmayı seçti.Egzersiz grubu haftada iki kez bir kilisede veya toplum merkezinde 20 hafta boyunca saatlerce aerobik dans derslerine katıldı.
Bilim insanları iki grubu karşılaştırmaya başladı ve hareketli olan gönüllülerin beyinlerinin nasıl çalıştığına dair ince farklılıkları çabucak fark ettiler. Taramalarda, egzersiz yapan gönüllüler medial temporal lobları boyunca hareketsiz gruba göre daha senkronize aktivite gösterdi ve bu aktivite diğerlerine göre daha dinamikti.
Dr. Gluck, egzersizle sağlanan bu senkronizasyonun beyinde bir tür gençlik esnekliğini gösterdiğini söylüyor. Sanki devrelerin bir baloda sorunsuz bir şekilde dans partnerlerinin takas ediyormuşçasına…
Egzersiz yapan yaşlıların beyinleri, hareketsiz grubun beyinlerinin yapamayacağı bir şekilde “bağlantılarını esnek bir şekilde yeniden düzenlediği tespit edildi. Aynı derecede önemli olan başka bir değişim, insanların düşüncelerinde ve hafızalarında meydana geldi. Egzersiz yapan yaşlı bireyler, bilgiyi öğrenme, muhafaza etme ve yeni durumlarda mantıklı bir şekilde uygulama yetenek testinde öncekinden çok daha iyi performans gösterdi.
Dr. Gluck, bu tür hızlı düşüncenin medial temporal lobu içerdiğini ve yaşla birlikte düşüş eğiliminde olduğunu söylüyor. Ancak egzersize başlayan yaşlı gönüllüler başlangıçta olduğundan daha yüksek puan aldı.
Dr. Gluck haftada birkaç kez egzersiz yaparak kazanılan “sinirsel esneklik”, “doğrudan bellek esnekliğine yol açtığını belirtiyor.
Yorumlar