Sigaranın Bilmediğiniz Çarpıcı Etkileri

Sevgili dostlarım, sağlık en büyük zenginliktir. Arşivimi karıştırırken Sevgili Hocam Prof. Dr. Emin Ergen’in “Spor Bilimleri ve Hekimliği Yazıları” kitabından sigaranın zararları ile ilgili çok çarpıcı bir bölümü sizlerle  paylaşmak istedim. Lütfen sadece okuyun ve düşünün. Sizin ve ailenizin sağlıklı yaşamı buna bağlı.

“Sigaranın ucundan çekilen bir nefes yaklaşık olarak saatte 100 km hızla ağız boşluğuna doluyor. Sigara dumanının içindeki gaz ve parçacıkların bu hızla önce dudağa, dile sonra gırtlağa çarpması sonucu olabilecek travma etkisini bir düşününüz. Üstelik yanan bir maddeden gelen, bir başka deyişle 100 derecenin üzerinde sıcaklığı olan bir duman bu. Fiziksel travmaya ek olarak sıcak etkisi dokularda önemli değişiklikler yapıyor. Bozuyor. Hızı nefes borusunda saatte yaklaşık 60-70 kilometreye düşüyor. Ancak bozucu etkisini hala koruyor. Nefes borusunda koruyucu titrek tüylü tek hücreli kaplayıcı sıra bozulunca akşamları biriken salgı dışarıya atılamıyor. Öksürükle atılması bile zorlaşıyor. Bir enfeksiyon odağı haline geliyor. Sigara dumanında yaklaşık 3000 civarında madde saptanmış durumda. Bunlardan en azından bir düzinesinin kanser yapan cinsten olduğu biliyor. Sıcak ve hızlı dumanla yıpranmış dokulara kolaylıkla yerleşen bu bir düzine madde bir süre sonra görevlerini yapmaya başlayıp kansere yol açacaklardır. Sigaranın yapıldığı tütün yaprağı yanarken tam bir oranda yanmaya uğramıyor. Bu nedenle sigara dumanının içinde yüksek oranda karbonmonoksit bulunuyor. Akciğerler gerçek gereksinimleri olan oksijeni beklerken karbonmonoksitten zengin bir gazla karşılaşıyorlar, Akciğerlerin gaz değişimi yapılan keseciklerindeki kılcal damarlarda hazır bekleyen kırmızı kan hücreleri bu kez oksijen yerine karbonmonoksitle karşı karşıya kalıyorlar. Kırmızı kan hücrelerinin içindeki oksijeni taşıyan hemoglobin maalesef karbondioksite karşı çok hassas bir yapıya sahip. Aynı yerde oksijenle karbonmonoksit bulunduğunda tercihini karbonmonoksit lehine kullanıyor. Böylece dokularımıza oksijen yerine karbonmonoksit taşıyor. Hani bir nefes çekilen sigaranın yaptığı baş dönmesi, çakırkeyiflik vardır ya, işte bu oksijenlenmeyen beyin dokusunun bir cevabıdır. Sigara dumanının içeriğinde bulunan bir başka madde ise nikotindir. Nikotin kansere yol açmıyor. Ancak nikotin duman daha ağız boşluğundayken bile ağız içi derisinden (mukoza) hızla kana geçebiliyor. Yine hızla böbreküstü bezlere ulaşıp adrenalin salınımına yol açıyor. Normal olarak adrenalin bizim için acil durumlarda devreye giren bir hormonumuzdur. Kalbi hızlandırıyor, damarlarımızı büzerek acil durumlarda kanın kaslara gitmesine olanak sağlıyor. Ama acil bir durum yokken, örneğin zevk alma düşüncesiyle ya da stresliyken, içilen sigara gereksiz yere adrenalin salınımına yol açıyor. Durduk yerde nabız yükseliyor, damarlar daralıyor, damarların içinden geçen kanın damar duvarına yaptığı basınç yükseliyor, yavaş yavaş damar duvarındaki tek sıralı ve hassas hücreler bozulmaya başlıyor. Zamanla bozulan damar duvarı hücrelerin içine yağlı maddeler, kolestrol birikmeye başlıyor. Bu başlayınca damar sertliği gelişiyor. Damar sertliğinin olduğu doku ya da organ zaten sigara nedeniyle az oksijen alırken bir de damar yetersizliği nedeniyle kanlanmamaya, oksijenlenmemeye başlıyor. Kan sadece oksijen taşımayıp besin maddelerini dokuya ulaştıran, artık ürünleri ise uzaklaştıran bir işlev görmektedir. Dolayısıyla bu sınırlılık bizden çok olumsuz etki şeklinde katlanarak ortaya çıkıyor. Özetle sigara içerek en yakın ortağımız olan vücudumuza iyi davranmamaktayız.

Kaynak :Ergen E. Spor Bilimleri ve Hekimliği Yazıları,Nobel Yayınevi, 2004, Ankara