Uyku Bilimi
- Erman Üsküdarlı
- 20 Nis
- 2 dakikada okunur
Güncelleme tarihi: 22 Nis
Hayatımızın üçte birini uyuyarak geçiriyoruz.
Napoleon, Florence Nightingale ve Margaret Thatcher’ın günde 4 saat uyuduğunu biliyor muydunuz ?
Thomas Edison ise; uykunun zaman israfı olduğunu iddia ediyordu.
Neden uyuruz?
Peki neden uyuruz? Yüzyıllar boyunca bilim adamları bu soruyu araştırdı ve sonucundan hiçbir zaman emin olamadı. 8 saatlik bir uykunun sağlamış olduğu enerji tasarrufu ile bir parça tostun sağladığı enerjinin 50 kCal olduğunu biliyor muydunuz ? Konuşma, hafıza ,esnek düşünme gibi bilişsel becerilerin normal düzeylerini korumak için uyumak zorundayız. Diğer bir deyişle, uyku beyin gelişiminde önemli bir rol oynar.
Peki Uyku Olmasaydı Ne Olurdu?
Uykunun rolünü anlamak için, uykusuz kalmak iyi bir açıklayıcı olabilir. Uykusuzluğun somurtkanlık, ayakta duramama, sinirlilik, unutkanlık ve beyin işlevlerini kullanamama gibi ciddi etkileri var. Tüm gece uykusuz kalmanın konsantrasyonu zorlaştırdığı ve dikkat süresini önemli ölçüde kısalttığı bilinmektedir.
Uykusuzluğun devam etmesi sonunda, dili kontrol eden beynin bir bölümü olan hafıza, planlama ve zaman duygusu ciddi bir biçimde etkilenir. 17 saat uyanık kalmak, % 0.05 ‘lik bir kan alkol seviyesi (iki bardak şarap) eşdeğer performansta dikkatte bir azalmaya yol açar. Bu İngiltere’de yasal içki sürüş sınırıdır.
Yapılan araştırmalara göre; uykusuz bireylerde genellikle hızla değişen durumlara yanıt ve rasyonel kararlar vermede zorluk olduğunu göstermektedir.
Uykusuzluk bilişsel işlevler üzerinde değil, aynı zamanda duygusal ve fiziksel sağlık üzerinde önemli bir etkisi vardır . Uyku apnesinin stres ve yüksek kan basıncına neden olduğu tespit edilmiştir. Yapılan araştırmalarda, uykusuzluğun ayrıca, iştah ve kilo kontrolünde önemli bir rol oynadığı ve obezite riskini arttırdığı ortaya çıkarmıştır.
Biz uyurken ne olur?
Gözümüzü kapattığımız zaman ne olur ? Uyku 90-110 dakikalık yinelenen döngüsü oluşur ve iki kategoriye ayrılır: non-REM (dört aşamadan oluşur) ve REM uykusu.
Non-REM uykusu
Sahne bir: Hafif uyku:
Uykunun ilk aşamasında, yarı uyanık ve yarı uykudayızdır. Kas aktivitesi yavaşlar, kolayca uyanılabilir. Hafif uyku dönemidir.
Sahne iki: Gerçek Uyku
On dakikalık hafif uykunun ardından 20 dakika sürecek ikinci aşamaya geçeriz. Solunum sayısı ve kalp hızı yavaşlamaya başlar. Bu dönemde insan uyku büyük bir kısmını oluşturmaktadır.
Üç ve Dördüncü Aşamalar: Derin Uyku
Üçüncü aşamada beyinde delta delta dalgaları başlar. Solunum ve kalp hızı en düşük seviyede bulunmaktadır.
Uykunun dördüncü aşamasında solunum ritmik hale gelir, sınırlı kas aktivitesi vardır. Derin uyku sırasında uyanmış iseniz uyandıktan sonra birkaç dakika boyunca kendinizi halsiz ve şaşırmış hissedersiniz.
REM Uykusu
Uykuya daldıktan sonra ilk hızlı göz hareketleri (REM) dönemi genellikle yaklaşık 70 ila 90 dakikan sonra başlar. Yaklaşık bir gecede 3-5 REM’lik bölüm geçiririz.
Bilinçimiz açık olmamasına karşın beyin çok aktiftir. Çoğu rüyaları gördüğümüz dönem bu dönemdir. Göz kapaklarımız hareket eder, solunum hızlanır ve kan basıncı yükselir. Ancak vücudumuzun rüyaların etkisiyle çok yoğun bir şekilde hareket etmesine doğal yollarla engellenir.
REM uykusundan sonra, tüm döngü yeniden başlar.
Ne kadar uyumamız gerekiyor ?
Bu kişiden kişiye değişen bir kavramdır. Yapılan araştırmalara göre insanların 5 – 11 saat arasında uyuduğu görülmektedir. Bu ortalama 7.5 saattir.
Loughborough Üniversitesi Uyku Araştırma Merkezi’nden Jim Horne’nun araştırmasına göre;
Hayvanların günlük ortalama uyku süresi Piton 18 saat, Kaplan 15.8 saat, Kedi 12.1 saat, Şempanze 9.7 saat, Koyun 3.8 saat, Fil 3.3 saat, Zürafa 1.9 saat,.
Uykusuz kalma Dünya rekoru 1965 yılında Randy Gardner tarafından 11 günle kırılmıştır.
Comments